Afganistan’da Taliban idaresi, haşhaş ekimine alternatifler arıyor.
Geçen yıl yasaklanan ekime karşılık sebze-meyve üretimi ve tüketiminin teşvik edilmesi gündemde.
Bu kapsamda Kandahar vilayetindeki Taliban, çiftçilerin eserlerinin daha fazla alıcı bulması ve böylelikle haşhaşa alternatif olabilmesi için birtakım kararlar aldı.
Haftada bir gün et tüketimi yasağı
Ülkenin güneyindeki Kandahar vilayetinde, Taliban idaresinin büyükşehir belediyesi, çiftçilere dayanak ve “sebze tüketimini teşvik” emeliyle haftada bir gün et satışı ve tüketimini yasakladı.
Alınan bu kararla haşhaş yerine alternatif zerzevat ekiminin teşviki, etin fazla tüketiminden kaynaklanan hastalıkların önüne geçilebilmesi ve et fiyatlarının artışının engellenmesi hedefleniyor.
Etli yemekler yerine sebzeli yemekler
Buna nazaran, pazar günleri kasaplar et satmayacak ve restoranlarda da etli yemekler yerine sebzeli yemekler servis edilecek. Ülke çapında birinci kere Kandahar’da alınan bu karara uymayanlar evvel uyarılacak, daha sonra farklı cezalara tabi tutulacak.
Kararın alınmasının üzerinden 2 hafta geçmesinin akabinde belediyeye nazaran birçok et satıcısı karara uymuş durumda.
Haşhaş ekimine alternatif
Kandahar Büyükşehir Belediye Lideri Hasan Hacı Sahip, şöyle dedi:
Pazar günleri et satışını yasaklamamızın emeli; çiftçilerin haşhaş ekerek elde ettiği parayı, zerzevat ve meyve satarak elde etmesini sağlamak.
Bu kararla çiftçilerin ürettikleri zerzevat ve meyvelerin et yerine daha fazla satılmasının ve haşhaş kadar gelir elde edilmesinin hedeflendiğini vurgulayan Sahip, böylelikle son vakitlerde artan et fiyatlarının da düşmesinin sağlanacağını söyledi.
“Birçok hastalık fazla et tüketiminden kaynaklanıyor”
Sahip, birçok hastalığın, etin gereğinden fazla tüketilmesi yüzünden yaşandığını ve bu kararın insanların sıhhatle yaşamasına da dayanak olacağını belirtti.
Son aylarda ülke genelinde et fiyatlarında artış yaşandığını ve yüz binlerce fakir kişinin etten yoksun kaldığını belirten Sahip, “Et fiyatlarının düşmesiyle ortada olsa da fakir bireyler de et tüketebilecek, böylelikle dengeyi de sağlamış olacağız.” diye konuştu.
Çiftçiler üzerinde tesiri görülüyor
Sahip, bu kararın çiftçiler üzerinde tesir yaratmaya başladığını ve bunun umut verici olduğunu lisana getirdi.
“Haşhaş ekiminin yasaklanmasıyla çiftçilere alternatif bir eser sunulması gerekiyor.” diyen Sahip, böylelikle çiftçilerin ürettiği zerzevat mahsullerinin daha fazla satılmasına yardımcı olacaklarının altını çizdi.
Sebze satışında yükseliş
Kandahar’da 12 yıldır zerzevat ve meyve satan Han Muhammed, daha evvel bilhassa Kandahar’da zerzevat tüketiminin çok düşük olduğunu, imkanı olan herkesin et tükettiğini söyledi.
Etin yasaklanmasıyla sebzelere ilginin arttığını aktaran Muhammed, “Daha evvelce günlük 10 dolarlık satış yapıyorsam, yasağın akabinde 20 dolara ve fazlasına yükseldi.” dedi.
Muhammed, insanların yasak sonrası daha çok ıspanak, patlıcan, bamya üzere eserler satın aldığını lisana getirdi.
“Etli yemek hazırlayamıyoruz”
Öte yandan Kandahar’daki restoranlardan birinin sahibi İmam Nazar da yasak öncesi etli yemeklerin satışının çok fazla olduğunu ve sebzeli yemeklerin fazla tercih edilmediğini söyledi.
İnsanların vakitle zerzevat tüketimine alışacağını vurgulayan Nazar, “Haftada bir gün artık bamya, ıspanak, patlıcan yemekleri pişiriyoruz. Eskisi üzere çok fazla satış olmuyor fakat yasak olması nedeniyle biz de etli yemek hazırlayamıyoruz.” dedi.
Et fiyatları düştü
Kandahar Kasaplar Birliği Lideri Hacı Allah Gül, Kandahar halkının daha fazla et tükettiğini ve bu nedenle kasapların da işlerinin yolunda olduğunu aktardı.
Et yasağının gelmesiyle pazar günleri tüm kasap dükkanlarının kapalı kaldığını anlatan Gül, bu yasağın et fiyatlarının az da olsa düşmesini sağladığını belirtti.
Taliban’dan sonra haşhaş ekimi arttı
Nisan 2022’deki haşhaş yasağına karşın Afganistan’da haşhaş ekimi artış gösterdi. Taliban yetkilileri ve Afgan çiftçiler, yasağın tam uygulanabilmesi için milletlerarası yardımın ehemmiyetine vurgu yapıyor.
Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Kabahat Ofisinin (UODC) Kasım 2022’de yayımladığı rapora nazaran, Taliban idaresi iktidara geldikten sonra 2022’de, bir evvelki yıla kıyasla, haşhaş ekimi yüzde 32 arttı.
Mevcut ekonomik kriz ve kuraklık nedeniyle olağan tarım eserlerini “daha az karlı” olduğu gerekçesiyle tercih etmeyen tarla sahipleri, daha az su isteyen haşhaşa ve kenevire yöneliyor.
Afganistan, global afyon tedarikinin yüzde 80’ini karşılıyor.